Geschiedenis van het Groninger Basketbal en Donar

Oprichting van Donar

Groninger Studentenschermvereniging (GSSV) Donar is op 17 januari 1881 ontstaan uit de fusie van gymnastiekvereniging Wodan en schermvereniging Mars, beide subverenigingen van Vindicat. De naam Donar past in de traditie van Vindicat om subverenigingen te vernoemen naar goden. Zo is Wodan de oppergod van de Germaanse goden en Mars de Romeinse god van de oorlog. Ook andere Vindicat-verenigingen zoals Bragi en Aegir zijn vernoemd naar goden (respectievelijk de dichtersgod in de Noordse mythologie en de god van de zeevaart).

Basketbal bij Donar

In 1950 maakte Groningen voor het eerst kennis met basketbal (toen nog met dubbel l geschreven). Op initiatief van Wim Struik, docent aan de A.L.O. en hoofdsportleider van de Rijksuniversiteit, werd aan het eind van dat jaar een demonstratiewedstrijd gespeeld.
Er bleek na een oproep in de krant voldoende belangstelling te zijn om op 20 januari 1951 te komen tot de geboorte van het district Groningen van de Nederlandse Basketballbond (NBB). Naast Donar waren nog elf teams betrokken bij de oprichting, waaronder 't Noord Oosten, Exercitia en Rapiditas (onderdeel van GVAV-Rapiditas waar later FC Groningen uit voort zou komen).
Pas tijdens de Algemene Vergadering op 18 mei 1953 werd basketbal officieel in de statuten opgenomen. In die statuten is te lezen dat de clubkleuren in die tijd rood, groen en wit waren.
In het eerste jaar werd in de Korenbeurs aan het A-Kerkhof nog een halve competitie op touw gezet. De Korenbeurs had een veld waarvan de afmetingen niet klopten: het veld was te smal en de pilaren, met de zakjes met graanmonsters er nog aan hangend, stonden gevaarlijk dicht op het speelveld. De houten vloer kon splinters veroorzaken en altijd was het wat stoffig na de beursdagen.
De eerste wedstrijd van de competitie was tussen het Praedinius Gymnasium en het personeel van de Rijksuniversiteit en eindigde met de gedenkwaardige uitslag van 12 - 0. Donar speelde haar eerste wedstrijd op 16 februari tegen 't Noord Oosten en verloor met 29 - 9. Twee weken later boekte Donar haar eerste zege, met 21 - 7 tegen het team van Albertus Magnus.
Basketbal was in het begin voor de meeste beoefenaren alleen maar een bijsport. De deelnemende verenigingen waren overwegend handbal-, korfbal- en atletiekclubs. Daarnaast moeten vooral de studenten en middelbare schoolverenigingen worden genoemd.
In de veel te smalle zaal van de Korenbeurs kon de basket met een zoneverdediging vrijwel hermetisch worden afgeschermd. Opvallende teams in deze periode waren die van de korfbalclubs (afstandschoten) en de ploeg van de militaire sportschool te Hooghalen met o.a. de befaamde voetbaltrainer Rinus Michels.
Na verloop van enige jaren kregen de echte basketballers meer en meer de overhand. De eerste Groninger oefenmeesters behaalden hun basketbaldiploma's en de typische basketbaltechniek begon te zegevieren.

De opkomst van Donar

Een nieuw tijdperk brak aan toen G.S.S.V. Donar in 1958 een plaats in de landelijke hoofdklasse A kreeg toegewezen. Hoewel van de twintig wedstrijden slechts drie werden gewonnen bracht dit seizoen een geweldige opleving te weeg, de Korenbeurs trok ongekende bezoekersaantallen. Door de confrontatie met het westelijke spelpeil viel er in technisch en tactisch opzicht veel te leren. Voor het eerst viel er onder andere van een jumpshot en hookshot te genieten.
Donar eindigde op een gedeelde laatste plaats samen met Zeemacht uit Den Helder en moest op 25 april 1959 een degradatiewedstrijd spelen. Donar verloor met 39 - 34 en degradeerde weer naar de hoofdklasse van het rayon.

Verhuizingen

Toen de Korenbeurs met zijn ene veld niet meer aan de vraag kon voldoen, werd de competitie verplaatst naar de groenteveilinghal aan de Peizerweg. Het hield Donar maar weinig bezig dat ook die plek niet optimaal was. Zo waren de vloeren - eerst van tegels en na 1966 geasfalteerd - nogal eens glibberig door de aanwezigheid van groentebestanddelen. Herhaaldelijk kwam het voor dat op sportavonden wagens in de hal geladen en gelost moesten worden. Ook waren de temperaturen 's winters wel eens moeilijk te harden. Trainingspakken kwamen dan van pas wanneer ook de heteluchtkanonnen aangingen. De warming-up van de spelers was hier dan ook echt letterlijk te nemen wanneer zij als team in een cirkel staande, begonnen "in te passen". Enkele voordelen van de groenteveilinghal waren echter, dat er drie velden van de voorgeschreven afmetingen konden worden uitgezet en dat eindelijk met de hegemonie van de zoneverdediging kon worden afgerekend.

De daarop volgende jaren kenmerkten zich door een geleidelijke groei van het spelpeil en een sterke toename van de belangstelling. De stad Groningen was lange tijd het enige basketbalbolwerk in het noorden, maar na een intensieve campagne traden ook verenigingen uit Delfzijl, Stadskanaal, Musselkanaal, Veendam, Winschoten, Assen, Hoogeveen en Emmen tot het district toe. Het beschikbaar komen van de ACLO-hal op het Zerniketerrein (toen nog Paddepoel genoemd) in 1967 betekende een nieuwe mijlpaal voor Donar. Het was vanuit deze zaal dat de heren van G.S.S.V. Donar in 1970 met nog steeds een bezetting van studenten (niet meer louter Vindicaters) zich een plaats in de landelijke eredivisie bevochten. Van de 22 wedstrijden dat jaar werd slechts één wedstrijd verloren, met slechts drie punten verschil. De spelers waren onder meer Jan Loorbach, Ton Nederhoed, Jan Kamman, Hans Lesterhuis, Gerard van Groeningen, Jeroen Bordewijk, Ger Geerlings, met later ook Jacob Houwing, Wim Koning, Leo Wubbolt en met Klaas Bruin als coach. Vermeldenswaardig is ook dat Jan Loorbach destijds als eerste Groninger basketballer verkozen werd in het Nederlands team.

Professionalisering

Hoewel de heer Struik in 1966 nog zei dat sport als beroep "geen sport meer" is, maakte de vereniging zich in 1973 los van Vindicat Atque Polit en veranderde de club van een amateurclub in een professionele sportorganisatie. Vanaf deze tijd werden de thuiswedstrijden niet meer in de veilinghallen aan de Peizerweg gespeeld maar ging men over naar de Evenementenhal. Bovendien werden er enkele buitenlandse spelers binnengehaald (Dragutin "Misko" Čermak als eerste Oost-Europaan bij een Nederlandse club en Fred DeVaughn als Donars eerste Amerikaan tijdens de Eredivisie-periode).

Het was onder andere Karel Bakker die het Donar-succes uitbouwde door met een overtuigende visie de grote sponsor Nationale Nederlanden voor een lange termijn aan de vereniging te binden. Het bedrijfsleven was veelal terughoudend geweest in het zich voor een langere termijn verbinden met de studentensport. In een indrukwekkend presentatie ("de sponsorbrochure") wisten Bakker c.s. de sponsor over de streep te halen door veel nadruk te leggen op bestuur en organisatie van het ambitieuze topsportproject.
De club zou vanaf die tijd de naam Nationale Nederlanden Donar (kortweg NND) gaan dragen en de clubkleuren rood, wit en groen werden achtergelaten. Donar speelde dat eerste jaar in het blauw met oranje.
In het seizoen 1979-1980 speelde naast Donar nog een andere Groningse club in de Eredivisie: Basketbal Vereniging Groningen, oftewel BVG. Een deel van de selectie van BV Groningen dat jaar had eerder voor Donar gespeeld, zoals Eddy Poelstra en Dick de Boer, of zou later voor Donar uitkomen, zoals Cees Snitjer en Jack van der Veen. Het is sinds dat seizoen niet meer voorgekomen dat er twee teams uit één stad samen in de Eredivisie speelden.

Aan het eind van seizoen 1981-1982 stond Donar tweede in de competitie en kwam terecht in de best-of-five-finale van de playoffs, waarin gespeeld werd tegen de nummer 1 van de ranglijst, Nashua Den Bosch. De eerste wedstrijd, uit in Den Bosch, werd gewonnen, waarna thuis de tweede wedstrijd werd verloren. Ook de tweede uitwedstrijd werd gewonnen waardoor het 2-1 voor Donar stond. Op 10 april werd Den Bosch in de Evenementenhal met één punt verslagen en was het eerste landskampioenschap van de club een feit.

De ondergang en wederopbouw

In februari 1982 maakte Nationale Nederlanden bekend te zullen stoppen als sponsor van Donar. Vanwege het lagere budget kon het kampioensteam niet in stand gehouden worden het jaar erop, toch werd het team vierde in de competitie en behaalde het de halve finale van de playoffs. Aangezien er niet optijd een nieuwe hoofdsponsor gevonden werd degradeerde de club vervolgens naar de rayonhoofdklasse en grote namen als Frank Ardon, Albert van der Ark en Martin de Vries moesten noodgedwongen de club verlaten. In de rayonhoofdklasse werd het team onder de naam GBV Donar (Groninger Basketballvereniging Donar) in het eerste jaar 1983-84 kampioen. Het team speelde de twee daarop volgende seizoenen in de promotiedivisie. De thuishaven in deze drie jaren was sporthal Vinkhuizen.

Door inspanningen van o.a. Grietje Pasma, Jos Timmer en Kor Kooi werd met Ahrend weer een grote sponsor binnengehaald voor drie jaar en kon Donar in 1986 weer gaan meedraaien op het hoogste podium van de Nederlandse basketbaldivisie. Frank Ardon, Albert van der Ark en Martin de Vries kwamen alle drie weer terug bij Ahrend Donar.

De jaren 90

Na Ahrend als sponsor werd in 1989 VGNN, een samenwerkingsverband van zorgverzekeraars, ingelijfd als sponsor voor vier jaar. In 1990 stopte Martin de Vries als speler van VGNN Donar en werd "zijn" nummer 10 uit roulatie gehaald ("retired"), een Amerikaanse traditie voor spelers die veel voor hun club betekend hebben. In februari 1991 werd op initiatief van bestuurslid Grietje Pasma de BBC (Basketbal Businessclub) opgericht.

In 1993 nam RZG, onderdeel van VGNN, het sponsorstokje over en heette de club RZG Donar. RZG zou uiteindelijk vijf jaar sponsor zijn van de club, waarbij alleen het tussenjaar 1995-96 werd overgeslagen en Donar geen officiële hoofdsponsor had. Deze periode kende als hoogtepunt de finale tegen Den Helder in 1998, die helaas met 4-3 verloren ging. Géén nieuw kampioenschap na 13 jaar dus. Nog net in de jaren 90 werd in 1999 MPC de nieuwe hoofdsponsor, de club zou voortaan MPC Donar heten.

Verbouwing en verdwijnen Donar

Van 1970 tot 2001 speelde de ploeg al haar thuiswedstrijden in de Evenementenhal van het Martinihal-complex. Dit complex werd in 2001 omgebouwd tot Martiniplaza met een grotere topsporthal die daarna de thuishaven is geworden van de club Donar.
Na vier seizoenen MPC Donar verdween de naam Donar uit de clubnaam: dit werd omgedoopt in MPC Capitals in 2003. In datzelfde jaar werd succescoach Ton Boot de nieuwe coach van Donar. In het jaar daarop werd voor het eerst sinds 1990 nummer 10 van Martin de Vries weer gebruikt. Aan het eind van het seizoen werd de finaleronde in de play-offs tegen Den Bosch gewonnen met 4-2 en na 22 jaar was een nieuw landskampioenschap voor de club een feit. In maart 2005, nog steeds onder aanvoering van Ton Boot, werd ten koste van Zwolle voor het eerst de NBB-beker gewonnen. Ondanks een eerste plek in de competitie werden de Capitals al in de kwartfinales uitgeschakeld.

In 2006 ging MPC Capitals over in Hanzevast Capitals. In de finale om de beker werd uit met 10 punten verschil verloren van Nijmegen, in de play-offs ging het wederom in de kwartfinale mis. Ook het seizoen erna, met de vurige Catelaanse (Spaanse) coach Josep "Pep" Clarós werd Donar in de kwartfinales uitgeschakeld.
In 2008 nam Marco van den Berg het stokje over, die van 1984 tot 1986 speler was van GBV Donar. In de halve finale werd met 3-2 verloren van Den Bosch.

GasTerra Flames

Het jaar erop, in 2009, werd GasTerra de nieuwe hoofdsponsor en naamgever van de club die voor minimaal drie seizoenen als GasTerra Flames door het leven zou gaan. De club werd opnieuw landskampioen onder leiding van coach Marco van den Berg en assistentcoach Hein Gerd Triemstra door in de finale met 4-1 af te rekenen met Bergen op Zoom.

In 2011 was Donar de eerste Nederlandse club die in de voorrondes van de prestigieuze EuroLeague speelde. Daarin werd tweemaal verloren van UNICS Kazan, waardoor Donar verder speelde in de lagere EuroCup, welke uiteindelijk gewonnen werd door het eerder genoemde Kazan.
Met een vrijwel ongewijzigd team werd opnieuw de NBB-beker gewonnen en lange tijd stond Donar bovenaan de ranglijst. Op de laatste speeldag en dus aan het eind van de competitie stond Leiden echter met één gewonnen wedstrijd meer bovenaan en gingen de Flames als tweede de play-offs in. Na moeizame kwartfinales en halve finales werd in de finale tegen de nummer 1, ZZ Leiden, gespeeld. Leiden had zeven wedstrijden en drie verlengingen nodig om uiteindelijk Donar met slechts 1 punt te verslaan.

Marco van den Berg verliet de club aan het eind van dat seizoen, en het jaar erop werd Hakim Salem de nieuwe coach van Donar. Hij werd bijgestaan door oud-Donarspeler Harvey van Stein. Met een vrijwel volledig nieuw team (met onder andere jeugdspeler Yannick van der Ark, zoon van Albert) werd het een roerig seizoen. Van de 28 wedstrijden werd 75% gewonnen, maar makkelijk ging dit niet. In de strijd om de beker was een verlenging nodig tegen Stepco BSW, dat uiteindelijk sterker bleek dan Donar en doorging naar de halve finale. De play-offs dat jaar verliepen anders dan voorgaande jaren, vanwege het lage aantal teams (acht) was er een poulefase met twee poules met drie teams. Van de vier wedstrijden werden er drie gewonnen en de Flames gingen relatief makkelijk door naar de halve finale, waar eeuwig rivaal EiffelTowers Den Bosch de tegenstander werd. Hoewel Donar het thuisvoordeel had werd de vijfde wedstrijd met één punt verloren en was Donar uitgeschakeld voor het kampioenschap. Den Bosch versloeg in de finale ZZ Leiden met 4-1.

Het seizoen 2012/2013 werd een rumoerig jaar. Michael Kingma, die in het seizoen 2004/2005 al even meedeed met de Capitals, werd gehaald als sterke man onder de borden. Iets later in het seizoen werd ook oud-Capitals-speler Rogier Jansen bij de selectie gehaald. In december werd Maurice Miller weggestuurd vanwege tegenvallende prestaties. Slechts een week later werd ook coach Hakim Salem ontslagen. Tussen het ontslag van Salem en het verkrijgen van een werkvergunning voor de nieuwe coach Ivica Skelin nam Anjo Mekel, coach van het U20-team, deze taak over. Hij zou daarna aanblijven als assistentcoach. In de bekercompetitie vlogen de Flames er al in de eerste ronde uit, in een zeer defensieve wedstrijd tegen ZZ Leiden. In de playoffs werd Den Helder Kings in de kwartfinale verslagen, maar met hetzelfde gemak werd Donar wederom door ZZ Leiden uitgeschakeld in de halve finale.

Het seizoen 2013/2014 begon met het aankopen van Arvin Slagter en Ross Bekkering, beide afkomstig van het kampioensteam van ZZ Leiden van afgelopen seizoen. Nadat de eerste twee wedstrijden werden verloren werden daarna 13 wedstrijden op rij gewonnen. Net voor de winterstop werd de laatste competitiewedstrijd verloren, en ook de eerste wedstrijd na de winterstop ging verloren. Daarna verbrak Donar echter een record uit het seizoen 1967/1968: maar liefst 19 wedstrijden op rij werden gewonnen! Donar werd dan ook eerste in de competitie, goed voor thuisvoordeel tot in de finale van de playoffs.
Eind maart 2014 werd in Zwolle de NBB-beker voor de derde keer gewonnen, ten koste van ZZ Leiden. Nadat in de kwartfinale van de playoffs BC Apollo eenvoudig werd verslagen was ZZ Leiden de tegenstander in de halve finale. Ondanks thuisvoordeel werd Donar in de eerste wedstrijd volledig ingemaakt (44 - 73). Ook de daaropvolgende uitwedstrijd werd verloren, waardoor Leiden op matchpoint kwam te staan. Donar kwam echter ijzersterk terug en won drie wedstrijden op rij, waardoor het doorging naar de finale tegen SPM Shoeters uit Den Bosch. In die finalereeks bleek het thuisvoordeel doorslaggevend, want alle thuiswedstrijden werden gewonnen en alle uitwedstrijden verloren. Op 1 juni - de eerste wedstrijd van Donar in juni in de geschiedenis - werd Donar voor de vierde keer landskampioen!

De terugkeer van Donar

Na 11 seizoenen onder andere namen gespeeld te hebben, kwam in 2014 de naam Donar terug als clubnaam! Zonder hoofdsponsor (voor het eerst sinds 1973 speelde Donar zonder hoofdsponsor in de Eredivisie!) waren de verwachtingen aan het begin van het seizoen vrij laag. De Supercup werd verrassend gewonnen van Leiden en daarmee was nog vóór het begin van de competitie de eerste prijs al binnen.
In de bekercompetitie deed Donar het goed en na een spannende halve finale tegen Leiden stond het team op 29 maart in Zwolle tegenover aartsrivaal Den Bosch. Donar bleek hierin te sterk en pakte daarmee de tweede prijs van het seizoen. Ondanks alle verwachtingen aan het begin van het seizoen in werd in de halve finale van de playoffs Leiden verslagen waardoor men wederom tegen Den Bosch in de finale stond. Den Bosch bleek veel te sterk voor Donar en won het landskampioenschap met 4-1.

Het seizoen daarop was een rumoerig seizoen. Vaak zijn er wel een of twee spelers die halverwege het seizoen vertrekken of weggaan. In 2015/2016 echter zijn maar liefst vier spelers vertrokken, waarvan Tommy Mason-Griffin het kortst bij de selectie zat: slechts één wedstrijd kwam hij voor Donar uit! Zijn vervanger, de al eerder voor Donar uitkomende Lance Jeter, bleek de speler die het team nodig had. Waar in het Bekertoernooi nog verrassend van BC Apollo uit Amsterdam werd verloren (oud Donar-speler en coach van Apollo Patrick Faijdherbe zei na afloop dat hij liever in de competie had gewonnen dan in de Beker) liep na de komst van Jeter alles op rolletjes. Donar won in de playoffs overtuigend van achtereenvolgens Rotterdam, Leiden en Zwolle en daarmee was het vijfde landskampioenschap op 26 mei 2016 een feit!

Het seizoen 2016/2017 ging, met een grotendeels gelijk gebleven team, meteen flink van start: eind september werden in 3 dagen tijd twee wedstrijden gespeeld in de voorronde van de Champions League. Beide gingen verloren, maar Donar mocht Europees verder in de lagere Europe Cup. In de poulefase werden 4 van de 6 wedstrijden gewonnen en daarmee werd voor het eerst in de historie van Donar de tweede ronde gehaald! Ook in de tweede ronde werden 4 van de 6 wedstrijden gewonnen maar dat was nét niet genoeg om nog een ronde verder te komen.

Na het winnen van de tweede Supercup op 1 oktober 2016 ging de competitie van start. Gedurende het hele seizoen werden slechts twee wedstrijden verloren, een nieuw record. Donar eindigde dan ook met ruime afstand op de eerste plek van de Dutch Basketball League. Ook in de bekercompetitie ging het voor de wind, alle wedstrijden werden gewonnen en daarmee kon de vijfde NBB-beker in de kast gezet worden. Tijdens de play-offs werd New Heroes Den Bosch eenvoudig met 4-0 aan de kant gezet in de halve finale. Daarna was Zwolle weer de tegenstander in de finale. Ook daarvan werd overtuigend gewonnen (gemiddeld 26 punten verschil per wedstrijd) en na 5 wedstrijden mocht Donar de zesde kampioensbeker in de kast zetten!

Het seizoen 2017/2018 stond in het teken van Europa. Het was niet alleen het seizoen waarin Donar de honderdste Europese wedstrijd speelde, maar ook het seizoen waarin voor het eerst de kwartfinale van de Europe Cup gehaald werd. Het seizoen waarin meerdere records verbroken werden: de laagste kwartscore van de tegenstander (4 punten), de laagste totaalscore van de tegenstander (43 punten), de hoogste individuele score (Evan Bruinsma, 34 punten), en tot slot het meeste aantal driepunters in een wedstrijd (22). Mede dankzij de lange Europese campagne speelde Donar dit seizoen het meeste wedstrijden ooit, maar liefst 77!
Daarnaast won Donar ook nog eens de zesde NBB-beker en het zevende landskampioenschap.